'Ortak hareket edemezsiniz' kararı kalktı

Çevre davalarında ortak hareket edilmesine yönelik olarak Danıştay 8. Dairesi’nin ‘birden fazla davacının birlikte dava açamayacaklarına’ dair karar, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (DİDDK) tarafından bozuldu. dairenin verdiği bu karar  diğer davalar için de ‘emsal’ karar olurken, Anayasa’nın 26. Maddesinde güvence altına alınan  Adil Yargılama Hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının engellendiği vurgusu yapıldı. Patronlar Dünyası’na konuşan Avukat Cem Altıparmak, bir çok davanın ortak açılmasını engelleyen kararın ortadan kalktığını anlattı.

AYRI DAVA AÇMANIZ GEREKİYOR KARARI

Türkiye’deki birçok zeytinliği madenciliğe açın yönetmelik değişikliğinin iptali için bir çok kişi, sivil toplum örgütü, çiftçi ve tarım örgütlerinin dava açtığını anlatan Avukat Cem Altıparmak, “Açılan bu davalar sonucunda Danıştay 8 Dairesi, değişiklik yapan yönetmeliğin yürütmesinin durdurulmasına karar verdi. Bu davalardan bir tanesi de hukuk büromuzca 9 dernek, 7 kooperatif ve 11 gerçek kişi adına açtığımız davaydı. Ama Danıştay 8. Dairesi, davada davacıların hak veya menfaatlerine iştirak bulunmadığı gerekçesiyle her bir davasının ayrı ayrı dava açması gerektiğine karar vererek dilekçemizi reddetti. Yani 27 davacı için ayrı ayrı 27 dava açacaktık. Bunu kabul etmedik ve bu kararı üst mahkemeye taşımaya karar verdik” dedi.

DANIŞTAY’IN KARARI BÜYÜK RİSK İÇERİYOR

Avukat Altıparmak Danıştay 8. Dairesi’nin kararını kabul etmeleri halinde, hak arama hürriyetinin, mahkemeye erişim hakkının, adil yargılanma hakkının, yurttaşların ülkedeki bir hukuksuzluğa karşı toplumsal dayanışma içinde ve bir arada haklarını savunma özgürlüklerinin nasıl ciddi bir risk altına gireceğini vurguladı.

Bu gerekçe kabul edildiği takdirde bundan sonra Türkiye’nin herhangi bir yerinde iki kişinin bir araya gelip de çevre, doğa ve insan hakları gibi kamu yararının yakından ilgilendiren konularda birlikte dava açamaz hale gelebileceğinin altını çizen Altıparmak, “Bu yüzden Danıştay 8.Dairesi’nin bu hukuksuz kararının genel bir uygulama, bir içtihat haline dönüşmesine izin vermemek için, aynı “hatayı” bile isteye tekrarlayıp tüm davacılar adına yine tek bir dava açtık ve davamızın bir kez daha reddedilmesi üzerine kararı temyiz ederek, davamızı DİDDK’ya taşıdık. Temyiz gerekçelerimizin ana çerçevesini, davacıların birlikte dava açma haklarına dair incelemenin bu kadar katı ve şekilci uygulanmasının ve davacıların ayrı ayrı dava açmaya zorlanmasının, adil yargılama hakkı ve mahkemeye erişim hakkı açısından ağır bir ihlal olduğu görüşü oluşturuyordu.” Diye anlattı.

TOPLUMSAL DAYANIŞMA GÜCÜNÜ VATANDAŞIN ELİNDEN ALIR

Yine kararın Anayasal ve yasal düzenlemelerin birçok maddesine aykırı olduğunu da vurguladıklarını belirten Avukat Altıparmak sözlerini şöyle sürdürdü;

“Anayasal ve yasal düzenlemeler böyle iken doğa, çevre ve insan hakları ihlallerine yol açacak ve olumsuz sonuçlarını tüm ülke çapında doğuracak olan bir işleme karşı birden fazla gerçek ya da tüzel kişinin birlikte ortak dava açamayacaklarını, dava açmakta ortak menfaatlerinin bulunmadığını ileri sürmek, zaten kamu idareleri ve şirketler karşısında dezavantajlı bir konumda olan, ihtiyaç duyduğu hukuki yardıma ulaşamayan, dava masraflarının temini açısından ciddi sıkıntılar yaşayan yurttaşların hak arama mücadelesinde iyice yalnızlaşmasına, ortak davalar yoluyla toplumsal dayanışma gücünün ellerinden alınmasına yol açar.

Bu yaklaşım ise adil yargılanma hakkı başta olmak üzere, mahkemeye erişim ve adaletin adil idaresi ilkelerine açıkça aykırıdır. Oysa temyize konu davada gerçek ve tüzel kişi müvekkillerimiz, kendilerinin ortak sorumluluğunda olan bir şeyin yani doğanın yok edilmesi nedeniyle ve bir anlamda ‘paydaş’ sıfatıyla kişisel, somut, güncel menfaatlerinin ihlal edilmesi sebebiyle, birlikte harekete geçmektedirler. Bu davayı birlikte açabilme hakkı onların Anayasal hakkıdır.

EMSAL KARAR OLDU

Temyiz başvurumuz DİDDK tarafından Anayasa’nın 36. Maddesinde güvence altına alınan adil yargılama hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkı yönünden hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle kesin olarak bozuldu. Bu karar emsal niteliğinde olup,doğanın ve doğa ile uyumlu bir yaşam sürdürmek isteyen tüm canlıların haklarının korunup savunulmasında, tüm yurttaşların, meslek odalarının, birliklerin ve sivil toplum kuruluşların ortak hareket etmek ve birlikte dava açmak noktasında ortak bir kamusal menfaate sahip oldukları gerçeğini bir kez daha teyit etmekte.”